Tijdvak 9 – Verzet tegen West-Europees imperialisme

Kenmerkende aspecten:

• Vormen van verzet tegen het West-Europees imperialisme

Nationalisme in koloniën

Rond het jaar 1900 beginnen de Europeanen met het stimuleren van onderwijs in hun koloniën. Dit komt door de zogenoemde ‘white man’s burden’: een verplichting die het blanke Europa gedurende deze periode voor zichzelf ziet om ‘minder ontwikkelde’ volken te ontwikkelen. De meeste koloniale inwoners hebben enkel de mogelijkheid om basis of middelbaar onderwijs te volgen, maar de elite kan doorstuderen. Vaak studeren zij zelfs door aan universiteiten in Europa. Zo studeerde Gandhi bijvoorbeeld rechten in Londen. Op deze universiteiten worden de koloniale studenten blootgesteld aan westerse ideeën zoals gelijkheid, volkssoevereiniteit en nationalisme. Dit zorgt ervoor dat zij tot het besef komen dat deze ideeën niet geïmplementeerd worden in de koloniën.

Invloed Eerste Wereldoorlog

Tijdens de Eerste Wereldoorlog maken de Fransen en Britten veel gebruik van soldaten uit hun koloniën. Dit wakkert veel nationalistische gevoelens op onder de koloniën. Waarom zouden zij moeten vechten voor de vrijheid van Europeanen als zij zelf niet eens vrij zijn?

Ook na de Eerste Wereldoorlog versterken gevoelens van nationalisme. Het Ottomaanse Rijk wordt opgedeeld onder de geallieerden en zo komt Irak onder Brits bestuur te staan. Binnen Irak bestaan er twee verschillende groepen: de sjiieten en de soennieten. Deze twee groepen haten elkaar. Het Britse bestuur wekt echter nationalistische gevoelens op onder beide groepen. Ze gaan zich meer verbonden voelen door hun haat jegens de Britten.

Verzet in India (Brits-Indië)

In Brits-Indië wordt Gandhi de leider van het Indiaas nationalisme. Hij verzet zich tegen westerse waarden en gebruiken en houdt zich vast aan Hindoestaanse tradities. Hij roept op tot geweldloos verzet en burgerlijke ongehoorzaamheid naar de Britten toe. Buiten zijn geweldloze verzet zijn er in India ook enige groepen die wel gewelddadig verzet tonen.

Verzet in Indonesië (Nederlands-Indië)

In Nederlands-Indië wordt Soekarno (zie afbeelding) de leider van het Indonesisch verzet. Hij is ook in aanraking gekomen met westerse ideeën tijdens zijn studie in Rotterdam. Soekarno volgt het voorbeeld van Gandhi en roept de mensen op tot geweldloos verzet en ongehoorzaamheid. In 1927 richt hij de Partai Nasional Indonesia op, een nationalistische partij die een eigen staat voor Indonesië wilt. Kort hierna wordt Soekarno gearresteerd en verbannen naar een gevangenkamp.

In de Tweede Wereldoorlog wordt Indonesië veroverd door de Japanners. Zij laten Soekarno vrij en beloven een eigen staat en zelfbestuur voor Indonesië in de toekomst. Hier komt niet veel van terecht nadat Japan zich overgeeft aan de geallieerden. Kort na de Tweede Wereldoorlog roept Soekarno echter de onafhankelijke staat Indonesië uit. Dit leidt op zijn beurt weer tot een conflict met Nederland.