Tijdvak 9 – Tweede Wereldoorlog

Kenmerkende aspecten:

Het voeren van twee wereldoorlogen
Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering

Hitlers woorden en daden

De Tweede Wereldoorlog is onlosmakelijk verbonden met Adolf Hitler. Hitler heeft in 1933 de macht gegrepen in Duitsland en vormt het land om naar zijn nazi-ideologie. Wat betreft buitenlands beleid heeft hij een aantal speerpunten:

Hij wilt afrekenen met het Verdrag van Versailles. Hitler vindt het onterecht dat Duitsland na de Eerste Wereldoorlog als enige hard gestraft is
Hij vindt dat alle Duitsers weer in één rijk moeten wonen
Er moet nieuwe ‘Lebensraum’ gecreëerd worden voor het Duitse volk. Hiervoor kijkt hij vooral naar het Oosten van Europa. In het Oosten leven volgens hem namelijk ‘üntermenschen’ die hun leefruimte wel op kunnen geven voor het Duitse volk.

Hitler komt veel van zijn beloftes ook na. Zo begint hij met de herbewapening van Duitsland. Dit is rechtstreeks in strijd met het Verdrag van Versailles. Daarnaast annexeert Hitler Oostenrijk en grote delen van Tsjecho-Slowakije (1938)

Appeasementpolitiek

Engeland en Frankrijk voeren gedurende deze periode een appeasementpolitiek. Dit houdt in dat zij koste wat kost een oorlog willen voorkomen. Dit betekent ook dat zij Hitler lange tijd zijn gang lieten gaan met het innemen van nieuwe stukken land.

Het meest bekende voorbeeld van appeasementpolitiek is de Conferentie van München die in 1938 wordt gehouden. Bij deze conferentie komen Frankrijk, Engeland, Duitsland en Italië samen om te praten over het Sudetenland, een Tsjechische provincie waar veel Duitsers wonen. Hitler wil dit gebied namelijk innemen. Doordat Frankrijk en Engeland graag een nieuwe oorlog willen voorkomen, besluiten zij om Hitler zijn eisen in te willigen. Hier staat wel tegenover dat Hitler hierna geen andere regio’s meer in mag nemen. Engeland en Frankrijk zijn er van overtuigd dat zij een nieuwe oorlog zijn voorkomen. Zo ook de Britse premier Chamberlain die trots verklaart dat hij de Vrede in Europa heeft bewaard (zie afbeelding).

Nog geen 11 maanden na de Conferentie van München breekt Hitler zijn belofte. Hij neemt nog meer delen van Tsjecho-Slowakije in en valt op 1 september 1939 Polen binnen. De inval van Polen is voor Engeland en Frankrijk de laatste druppel. Zij verklaren de oorlog aan Duitsland.

Een verdrag tussen vijanden

Door de Conferentie van München denkt Hitler dat hij zonder tussenkomst van Engeland en Frankrijk Polen kan binnenvallen, maar er speelt meer. In augustus 1939 sluit hij namelijk met Stalin het Molotov-von Ribbentroppact. Dit is een verdrag tussen Duitsland en de Sovjet-Unie waarin zij beloven elkaar niet aan te vallen. Zowel Engeland als Frankrijk weten van deze afspraak. Wat zij echter niet weten is dat Hitler en Stalin een geheime clausule in het verdrag hebben opgenomen om Polen te verdelen. Wanneer Hitler Polen binnenvalt, zal Stalin ook binnenvallen.

Verloop oorlog in vogelvlucht

Tot 1942 boeken de Duitsers succes:

Na de inval van Polen verovert Hitler in rap tempo de Benelux, Frankrijk en Denemarken. (1940)
Hitler begint een luchtoorlog tegen Engeland. Deze luchtoorlog blijft echter onbeslist.
In juni 1941 start Operatie Barbarossa: de Duitse inval in de Sovjet-Unie.

Keerpunten:

Japan, een bondgenoot van Duitsland, valt in december 1941 de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor aan. De VS verklaart hierna de oorlog aan Japan. Aangezien Japan een bondgenoot is van Duitsland verklaart Duitsland op zijn beurt weer de oorlog aan de VS.
De strijd in de Sovjet-Unie verloopt steeds moeizamer. De Duitsers zijn niet opgewassen tegen de kou en hadden niet verwacht dat de strijd zo lang zou duren. In januari 1943 verliezen zij de slag bij Stalingrad. Vanaf dit punt worden de Duisters steeds iets verder teruggedrongen.
Op 6 juni 1944 neemt D-Day plaats. Dit is de geallieerde invasie van Normandië. Vanaf dit punt worden de Duitsers ook in het Westen steeds verder teruggedrongen door de Amerikanen, Canadezen, Engelsen en Fransen.
Mei 1945: Duitse capitulatie
Augustus 1945: Japanse capitulatie

Stalingrad na de Sovjet-overwinning

De Duitsers en sovjets hebben een half jaar lang, dag in dag uit, gevochten om Stalingrad. Dit is een goed voorbeeld van het kenmerkende aspect: verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en betrokkenheid van de burgerbevolking. Op de afbeelding is te zien dat er niks meer van Stalingrad over is. De burgerbevolking kreeg het vanzelfsprekend ook zwaar te verduren. Zo moesten veel burgers vluchten en kregen zij te maken met voedseltekorten.

Bron:

Atoombom op Nagasaki

Japan geeft zich minder snel gewonnen dan Duitsland. Om Japan toch tot overgave te dwingen besluit de VS om kernwapens in te zetten. Op 9 augustus 1945 laat de VS een atoombom op de stad Nagasaki vallen. Drie dagen hiervoor gebeurde hetzelfde in Hiroshima. Na de atoombom op Nagasaki capituleert Japan. De Tweede Wereldoorlog is hiermee tot zijn einde gekomen. Dit is wederom een goed voorbeeld van verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en betrokkenheid van de burgerbevolking. Atoombommen laten immers een gigantische verwoesting achter waaronder veel burgerslachtoffers.