Tijdvak 2 – Romeinen, christenen en Germanen

Kenmerkende aspecten:

• De groei van het Romeinse imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde
• De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als eerste monotheïstische godsdiensten
• De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa

Romeinse Rijk in vogelvlucht

• Rome wordt gesticht in 753 v.Chr. door Romulus.
• In 507 v. Chr. wordt de laatste koning afgezet en wordt Rome een republiek
• In 44 v. Chr. roept Julius Caesar zichzelf uit tot dictator voor het leven en wordt kort daarna vermoord
• In 27 v. Chr. wordt Octavianus de eerste keizer, genaamd Augustus
• Tot 180 n. Chr. is er een lange periode van rust, vrede en welvaart (pax romana)
• In 395 is de splitsing van het Romeinse Rijk definitief. Vanaf nu het Oost- en West-Romeinse Rijk
• In 476 wordt de laatste West-Romeinse keizer afgezet. Het Oost-Romeinse Rijk blijft nog tot de 15de eeuw bestaan.

Het Romeinse Rijk was een landbouw-stedelijke samenleving. De meerderheid van de bevolking werkte en leefde op het platteland. Een klein gedeelte van de bevolking leefde in de steden als ambachtslieden of handelaars. Tot het jaar 117 n. Chr. groeide het Romeinse Rijk uit tot een gigantisch imperium (zie afbeelding). Gedurende deze groei werd de Grieks-Romeinse cultuur naar veroverde gebieden verspreid. Dit wordt ook wel romanisering genoemd.

Jodendom: eerste monotheïstische godsdienst

Het Jodendom was de eerste godsdienst die in één god geloofde. Het Jodendom ontstond in Palestina en was al aanwezig voor de expansie van het Romeinse Rijk. De Romeinen en Joden leefden niet vreedzaam onder elkaar. Zo sloegen de Romeinen in de 1e eeuw n. Chr. een Joodse opstand neer en verwoestten de tempel van Salomo. Na het neerslaan van de opstand werd het ook verboden voor Joden om Jeruzalem te betreden. Dit is het begin van de verspreiding van Joden over grote delen van de wereld (diaspora).

Ontwikkeling christendom in Romeinse Rijk

Het christendom ontstaat in de 1e eeuw n. Chr. uit het jodendom. Aanvankelijk worden ook de christenen door de Romeinen vervolgd. Christenen vereerden de keizer niet, probeerden andere te bekeren en hadden andere normen en waarden dan de Romeinen. In het jaar 313 komt er een einde aan de christenvervolgingen binnen het Romeinse Rijk. Keizer Constantijn geeft de christenen in dit jaar godsdienstvrijheid. In het jaar 380 wordt uiteindelijk het christendom tot staatsgodsdienst gemaakt door keizer Theodosius I. Vanaf dit punt is het vereren van Romeinse goden niet langer toegestaan en worden tempels omgebouwd tot kerken.

Romeinen en Germanen in Noord-Europa

Germanen was de Romeinse benaming voor volkeren ten oosten en noorden van de Rijn. Er kwamen veel oorlogen en conflicten voor tussen de Romeinen en Germanen. Zo boden veel Germaanse volkeren weerstand bij de inval van de Romeinen in hun land. Toch was er ook sprake van vreedzame samenwerking tussen de Romeinen en Germanen en wisselden zij ook kennis en producten met elkaar uit. Vanaf de 3e eeuw trekken ook steeds meer Germanen het uiteenvallende West-Romeinse Rijk in (zie afbeelding).