Maatschappelijke verhoudingen tot 1978

Sociaal-culturele veranderingen

De toegenomen welvaart in Nederland na de Tweede Wereldoorlog zorgde ook voor sociaal-culturele veranderingen:

• Nederland wordt een consumptiemaatschappij. Mensen houden meer geld over en besteden dit aan luxeproducten zoals koelkasten, televisies en auto’s.
• Toenemende mobiliteit. Door de aanschaf van auto’s konden mensen makkelijker en verder reizen en gingen daarom ook vaker op vakantie.
• Ontzuiling. Door de toenemende mobiliteit komen mensen van verschillende sociale groepen steeds meer in contact met elkaar. Ze komen erachter dat ze eigenlijk niet zo heel veel verschillen van elkaar en gaan steeds minder afgescheiden van elkaar leven. Dit wordt ontzuiling genoemd. Een goed voorbeeld hiervan is de oprichting van d66 en CDA.

Deze veranderingen kunnen allemaal als voorbeeld gezien worden voor het kenmerkend aspect: De toegenomen westerse welvaart die leidde tot veranderingsprocessen vanaf 1960.

Ontstaan jongerenculturen

Door de babyboom leefden er halverwege de jaren 60 in Nederland meer jongeren dan ooit. Deze jongeren hadden langer onderwijs, meer geld en meer geld. Dit zorgde ervoor dat de jongeren een uitgesproken mening hadden, maar ook hun eigen kleding- en muzieksmaak gingen ontwikkelen. Een voorbeeld hiervan zijn de Nozems. Dit waren jongeren die geïnspireerd waren geraakt door de Amerikaanse Rock & Roll en kledingstijl (zie afbeelding).

Provo’s en hippies

Andere groepen jongeren die opkwamen, waren de provo’s en de hippies. Deze stonden er om bekend dat ze anti-consumptiemaatschappij waren. De hippies (zie afbeelding) werden geïnspireerd vanuit Amerika en verzetten zich voornamelijk tegen geweld in de wereld. De provo’s streden vooral voor verbetering van het milieu en stonden ook bekend om hun provocerende gedrag richting de autoriteiten.

Veranderende positie van de vrouw

Naast jongeren, krijgen ook vrouwen een andere positie in de samenleving. Ze worden zelfstandiger en onafhankelijker. Steeds meer meisjes hoeven niet meer thuis te blijven werken in de huishouding en gaan ook hoger onderwijs volgen. Er vinden ook nog meer ontwikkelingen plaats:

• In 1956 wordt de handelingsonbekwaamheid van de getrouwde vrouw beëindigd.
• Er ontstaan in deze periode ook groepen die gaan strijden voor meer gelijke rechten voor vrouwen zoals de Dolle Minna actiegroep en de Man Vrouw Maatschappij. Een belangrijk protest was het ‘baas in eigen buik’ protest waar werd gestreden om het recht op abortus.
• De echtscheidingswet wordt in 1971 aangenomen
• De anticonceptiepil wordt in 1964 geïntroduceerd

Migratie

In de jaren 50 ging het economisch minder goed met Nederland en emigreerden veel inwoners. Na de economische bloei in de jaren 60 nam echter het aantal immigranten toe:

• Vanaf 1975 komen veel inwoners uit voormalig koloniën naar Nederland toe. Surinamers, Antilianen en Arubanen.
• Vanaf 1960 komen er veel gastarbeiders (tijdelijke arbeidsmigranten) naar Nederland toe. Door de groeiende industrie is er een tekort aan arbeidskrachten in Nederland. Om deze reden besluit Nederland arbeiders vanuit het buitenland te halen. Deze arbeidsmigranten kwamen in het begin vooral uit Zuid-Europa, maar later uit Marokko en Turkije. Zij verkregen in Nederland ook diverse rechten. Denk hierbij aan het recht op een werkeloosheidsuitkering en gezinshereniging.

In 1973 maakt de oliecrisis een einde aan de economische groei. Veel industriebedrijven verplaatsen hun productie naar het buitenland. Dit leidt tot een enorm banenverlies en een economische crisis vanaf ca. 1980.