Einde van het Chinese Keizerrijk (tot 1850)

China onder de Qing-dynastie (1644-1911)

China is op het moment dat de Qing familie aan de macht komt al 2000 jaar een keizerrijk. Rond 1800 heeft China ook meer inwoners dan heel Europa en heeft het keizerrijk de grootste economie ter wereld. China gaat zichzelf hierdoor ook zien als het centrum van de wereld. Het centrum van de wereld is gebaseerd op hele traditionele waarden die voortvloeien uit de ideeën van Confucius. De keizer ontleent zijn gezag aan het hemels mandaat: hij heeft zijn macht rechtstreeks vanuit de hemel verkregen.

Er schuilt echter een gevaar in het feit dat China zichzelf als centrum van de wereld beschouwt. Zij weigeren namelijk om van andere landen te leren. Dit leidt er uiteindelijk zelfs toe dat zij de wetenschappelijke en industriële revolutie van Europa missen.

1793 – Britse diplomatieke missie naar China

Dit voorbeeld geeft een goede weergave van het Chinese zelfbeeld rond dit tijdperk. De Britten kampen in de 18e eeuw met een extreem hoge behoefte aan thee. China heeft een grote voorraad aan thee, maar heeft op dit moment slechts één haven (in Kanton) opengesteld voor handel met het buitenland. De Britten gaan daarom op diplomatieke missie naar China met de vraag of dit er meer kunnen worden. De Chinese keizer slaat echter het verzoek af. Hij stelt dat China geen handel met het buitenland nodig heeft. Alles wat het buitenland te bieden heeft, hebben zij zelf al in overvloed.

Krasjes in het keizerlijke zelfbeeld

Chinese staatsambtenaren (mandarijnen) zijn vaak corrupt. Zij hebben hun functie gekocht en houden delen van de belastinginkomsten voor zichzelf. Met dit overgebleven geld kopen de mandarijnen het verboden middel opium vanuit Brits-Indië. Uiteindelijk wordt de opium ook doorverkocht aan het binnenland waardoor tientallen miljoenen Chinezen verslaafd raken.

De keizer ziet dit gebeuren en laat daarom in 1839 een miljoen kilo opium vernietigen. De Britten zien hun gouden handel hierdoor in gevaar komen en besluiten als tegenreactie de Chinese schepen en kust te bombarderen.

Eerste Opiumoorlog (1839-1842)

Aangezien dit conflict is aangewakkerd door de vernietiging van Britse opium, wordt dit ook wel de Eerste Opiumoorlog genoemd. Tijdens deze oorlog kwam voor het eerst naar boven dat China een grote technologische en militaire achterstand hand op de rest van de wereld. De Britse marine heeft namelijk weinig tot geen moeite met de aanval en bezetting van Chinese schepen en kusten.

De Britten hebben nu de positie om China een vernederend verdrag op te leggen. Het Verdrag van Nanking wordt in 1842 ondertekend. Hierin zijn de volgende punten opgenomen:

• De Britten worden gecompenseerd voor de verbrande Opium
• China opent vijf havens voor buitenlandse handel
• Hongkong valt nu onder Brits bestuur

Dit is een typisch voorbeeld van het modern imperialisme: het streven naar een zo groot mogelijk rijk.

Meer ongelijke verdragen

Als gevolg van de Eerste Opiumoorlog gaan steeds meer westerse landen verdragen sluiten met China. Deze verdragen zijn vaak in het nadeel van China, maar door zijn militaire en financiële achterstand heeft China vaak geen keuze.

Op een gegeven moment probeert China onder deze verdragen uit te komen wat uiteindelijk resulteert in de Tweede Opiumoorlog. De Fransen en Britten werken in deze oorlog samen en bezetten samen Beijing (1856). Dit laat eigenlijk zien dat China niet in staat is om zichzelf te verdedigen tegen de westerse overmacht. Een gevolg van de Tweede Opiumoorlog is dat er nu tien havens verplicht opengesteld moeten worden voor het buitenland. In deze verdragshavens hebben westerlingen exterritoriale rechten. De westerse onderdanen wonen in aparte gebieden met eigen rechtspraak (concessies).