In marktmechanisme heb je van alles geleerd over markten. Het ontstaan van prijzen en productiehoeveelheden worden geïllustreerd door middel van het marktmodel.

We gebruiken deze theorie nog vaak om de spanning tussen vraag en aanbod uit te leggen.

Alle playstation spelcomputers op Marktplaats.nl is een voorbeeld van:

De burgemeester B. Ever van Opdenburg wil de markt op maandag verbieden. Van wat voor markt spreekt Ever ?

Econoom Frits Westenstad spreekt van een crash op de huizenmarkt. Van wat voor markt spreekt Frits?

Een vraaglijn is een weergave van wat de consument bereid is te betalen

Politiek verslaggever N. Pluis stelt in een rapportage dat doordat de prijzen omhoog zijn gegaan, de betalingsbereidheid van de consument is gedaald.

Het verschil tussen afzet en omzet is:

Voor de vraag naar skittles geldt Qv= -1,5p + 750. Op welk punt op de P-as begint deze lijn?

Voor de vraag naar skittles geldt Qv= -1,5p + 750. Op welk punt op de Q-as eindigt deze lijn?

Op de afbeelding hierboven zie je een grafische weergave van de aanbodlijn van Skittles. Waarom begint deze lijn niet bij P=0?

uit een krant: Een garnalenkotter uit Arnemuiden vangt dagelijks duizenden kilo’s Hollandse
garnalen. Op dit moment zijn ze “goud” waard. De prijzen rijzen de pan uit.

“Ik heb dit nog nooit meegemaakt”, zegt schipper Rinus. “Verse garnalen zijn kort houdbaar. We brengen onze vangst altijd meteen naar de visveiling en hopen op een goede prijs. We hadden verwacht ongeveer € 3,50 per kilo te krijgen, nu stopt de veilingklok op € 8.”

Rinus vermoedt dat de prijsstijging te maken heeft met de verminderde garnalenstand in de Noordzee als gevolg van ongunstige weersomstandigheden.

Bron 1

Gebruik het inleidende krantenfragment en bron 1.

Welke grafiek geeft het vermoeden van Rinus weer over de oorzaak van de prijsstijging?

uit een krant: Een garnalenkotter uit Arnemuiden vangt dagelijks duizenden kilo’s Hollandse
garnalen. Op dit moment zijn ze “goud” waard. De prijzen rijzen de pan uit.

“Ik heb dit nog nooit meegemaakt”, zegt schipper Rinus. “Verse garnalen zijn kort houdbaar. We brengen onze vangst altijd meteen naar de visveiling en hopen op een goede prijs. We hadden verwacht ongeveer € 3,50 per kilo te krijgen, nu stopt de veilingklok op € 8.”

Rinus vermoedt dat de prijsstijging te maken heeft met de verminderde garnalenstand in de Noordzee als gevolg van ongunstige weersomstandigheden.

Schipper John wil maximaal profiteren van de hoge garnalenprijs. Hij overweegt om te investeren in een technische aanpassing van zijn garnalenkotter, zodat de vangstcapaciteit toeneemt. Met een grotere vangstcapaciteit denkt hij zijn maximale winst te kunnen verhogen.

Bron 2 gegevens garnalenkotter van schipper John

Schipper John denkt de maximale winst op deze manier met 58,7 % te kunnen verhogen.

Rinus vindt de voorgenomen investering van John niet verstandig en doet
de volgende uitspraken:

1. “De hoge prijs van Hollandse garnalen is waarschijnlijk van korte duur. Veranderingen in vraag en aanbod kunnen via het marktmechanisme zowel tot hogere als tot lagere prijzen leiden.”
2. “Als John zijn investering realiseert, mag de prijs van de Hollandse garnaal niet onder de € ... per kilo komen, anders wordt zijn maximale totale winst in de nieuwe situatie lager dan in de oude situatie.”

Gebruik uitspraak 1.
Hieronder staan vijf gebeurtenissen.

1. Roestziekte, die vooral bij kreeften voorkomt, treft nu ook garnalen.
2. Wijting, de natuurlijke vijand van de Hollandse garnaal, is gesignaleerd in de Noordzee.
3. Een deel van de consumenten van Hollandse garnalen is overgestapt op de consumptie van Noorse garnalen.
4. De hoge garnalenprijs trekt nieuwe garnalenvissers aan.
5. Een groot aantal restaurants heeft de Hollandse garnaal van de
   menukaart gehaald.

Noteer bij elk van de vijf gebeurtenissen:

• of hierdoor de vraag ofwel het aanbod verandert,
• of die verandering een stijging ofwel een daling betreft,
• of de prijs van de Hollandse garnaal vervolgens stijgt ofwel daalt.

Doe het als volgt:
(De uitwerking van de eerste gebeurtenis is voorgedaan.)
a aanbod daalt → prijs stijgt
b ……………… → …….……
c ……………… → …….……
d ……………… → …….……
e ……………… → …….……

fragment 1 uit een onderzoeksrapport, 2016:

Kosten en baten van alcoholgebruik

In 2013 waren de kosten van alcoholgebruik 2.624 miljoen euro hoger dan de baten. Dit is één van de uitkomsten van een zogeheten maatschappelijke kosten-batenanalyse waarbij de welvaartseffecten van alcoholgebruik in kaart zijn gebracht. Maatschappelijke kosten van alcoholgebruik kunnen bijvoorbeeld ontstaan door een lagere arbeidsproductiviteit, inzet van politie en justitie en verkeersongevallen. De baten van alcoholgebruik bestaan uit het consumentensurplus, het producentensurplus, en de accijnsopbrengsten voor de overheid (zie bron 1).

Bron 1 kosten en baten van alcoholgebruik in 2013 (in miljoenen €)

Maak van onderstaande zinnen een economisch juiste tekst door te kiezen uit:

(1) externe effecten / verzonken kosten

(2) betalingsbereidheid / marktprijs / kostprijs

(3) betalingsbereidheid / marktprijs / kostprijs